Sztuczne Światło Nocą: Zagrożenie dla Ekosystemów

Nadmierne sztuczne oświetlenie nocne, zakłócające naturalną ciemność nieba, staje się coraz większym problemem dla ekosystemów. Zanieczyszczenie światłem wpływa negatywnie na wzrost i rozmnażanie roślin, a także zakłóca rytm dobowy owadów zapylających. Jakie są konsekwencje tego zjawiska i jakie działania mogą pomóc w jego ograniczeniu?

Zanieczyszczenie światłem w połączeniu ze zmianami klimatycznymi powoduje chaos ekologiczny, którego skutki odczuwają zarówno rośliny, jak i zwierzęta. Fot. px

Zanieczyszczenie świetlne to nadmierne sztuczne oświetlenie danego terenu, które zakłóca naturalną ciemność. Według badania Uniwersytetu w Exeter, globalne zanieczyszczenie światłem wzrosło o co najmniej 49 proc. w ciągu 25 lat. Liczba ta obejmuje jedynie światło widzialne przez satelity, a naukowcy szacują, że prawdziwy wzrost może być znacznie wyższy – do 270 proc. na całym świecie, a w niektórych regionach nawet do 400 proc. W Polsce, jak wynika z raportu Light Pollution Think Tank, niebo w naszym kraju w 2022 roku było średnio 147 proc. jaśniejsze niż naturalne.

Ekologiczny chaos

Zanieczyszczenie światłem w połączeniu ze zmianami klimatycznymi powoduje chaos ekologiczny, którego skutki odczuwają zarówno rośliny, jak i zwierzęta. Około 1/3 owadów podążających do sztucznego światła nie dożywa świtu, co jest szczególnie istotne, ponieważ owady są podstawą ekosystemów. Redukcja liczby owadów zapylających wpływa na spadek plonów roślin, które zapylają.

Nocne owady nawigują według położenia gwiazd i księżyca, ale w miastach ich punktem odniesienia stają się lampy LED, emitujące niebieskie światło widoczne dla owadów. W konsekwencji maleje liczba jaj i gąsienic, co prowadzi do spadku liczby owadów zapylających i kwiatów.

Wpływ na rośliny i zwierzęta

Badanie z 2017 roku opublikowane w „Nature” wykazało, że nocne interakcje między roślinami a owadami zapylającymi były o 62 proc. rzadsze na jasno oświetlonych obszarach niż na nieoświetlonych. Ograniczone interakcje skutkują mniejszą produkcją pyłku, co zmniejsza zapylanie przez dzienne owady, takie jak pszczoły. Im więcej sztucznego światła, tym mniejsze plony i mniej pokarmu.

Sztuczne światło negatywnie wpływa również na nietoperze, które wpadają w światła, co prowadzi do spadku ich populacji, zwłaszcza w miastach. Podobnie ptaki doświadczają negatywnych skutków; śpiewają w nocy, co zakłóca ich naturalne rytmy i prowadzi do przedwczesnych zmian hormonalnych.

Rośliny również są wrażliwe na zanieczyszczenie światłem. Badania przeprowadzone w Wielkiej Brytanii wykazały, że na jaśniejszych obszarach pąki pojawiają się nawet 7,5 dni wcześniej. Sztuczne światło zakłóca rytm dobowy roślin, wpływając na ich wzrost i rozmnażanie.

Zmiany w ekosystemach

Zanieczyszczenie światłem rozregulowuje funkcjonowanie roślin, szczególnie wieloletnich, zaburzając ich cykle życiowe. Rośliny kwitną w innej porze, co ma konsekwencje dla zwierząt zapylających. Obserwujemy zmiany gatunkowe w miejscach najbardziej zanieczyszczonych światłem, co prowadzi do spadku bioróżnorodności.

Zanieczyszczenie światłem to poważne zagrożenie dla ekosystemów, wpływające na rośliny, owady, ptaki i ssaki. Aby ograniczyć negatywne skutki, konieczne jest podjęcie działań mających na celu redukcję sztucznego oświetlenia nocnego. Tylko w ten sposób możemy zapewnić zachowanie bioróżnorodności i stabilność ekosystemów. 

Oprac. na podstawie Newseria, db